ZABEZPIECZONE PRZED ZIMĄ DACHY BASZT W CIĄGU MURÓW OBRONNYCH KRAKOWA

Piętnastowieczne baszty Ciesielska i Stolarska to dwie spośród trzech zachowanych średniowiecznych baszt obronnych dawnej stolicy Polski. Przy udziale SKOZK udało się wyremontować przed zimą zagrażające bezpieczeństwu przechodniów i gości Muzeum XX. Czartoryskich dachy baszt.

Baszty Stolarska i Ciesielska wchodzą w skład zabytkowego zespołu dawnego arsenału miejskiego, w którym od blisko 140 lat eksponowana jest część zgromadzonych przez książąt Czartoryskich, a znajdujących się w ostatnich dziesięciolecia pod opieką Muzeum Narodowego zbiorów, początkowo bibliotecznych, a następnie muzealnych z kolekcją sztuki antycznej, w tym mumii egipskich. Obie baszty wraz z arsenałem, podarowanym przez miasto w 1874 roku księciu Władysławowi Czartoryskiemu na cele muzealne, stanowią dziś własność podmiotu niepublicznego – Fundacji XX. Czartoryskich. Spowodowało to, że średniowieczne baszty nie zostały poddane generalnemu remontowi, gdy przechodziła go należąca do miasta, sąsiednia Brama Floriańska. W 2013 roku stwierdzono, że stan zachowania baszt Stolarskiej i Ciesielskiej zagraża bezpieczeństwu przebywających w ich pobliżu osób. Z dachów spadały pokruszone dachówki, a drewniana konstrukcja baszt była na tyle naruszona, że w niektórych miejscach zachodziła potrzeba wymiany zniszczonych elementów więźby. Na baszcie Stolarskiej musiano zawiesić siatki chroniące turystów i gości Muzeum przed odpadającymi fragmentami dachu.

Dzięki dofinansowaniu z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa w 2014 roku udało się przeprowadzić najniezbędniejsze prace zabezpieczające. Przede wszystkim wymieniono całość zniszczonego pokrycia, zachowując jej typ dachówki (tzw. mniszek). Wzmocniono konstrukcję drewnianej więźby dachowej, wymieniając najbardziej uszkodzone elementy. Konserwatorzy musieli wykonać również nowe iglice baszt oraz wykuć kule umieszczone na miedzianych sterczynach. Na te zadania SKOZK przeznaczył 235 tys. złotych.

Przeprowadzone w 2014 roku prace przy basztach to w zamierzeniu Fundacji XX. Czartoryskich pierwszy etap odnowy tych zabytków. W 2015 roku Fundacja planuje remont ceglanych elewacji gotyckich baszt i przebudowanego w stylu neogotyckim arsenału. Ich stan zachowania specjaliści określają jako zły, a w niektórych miejscach bardzo zły: nawet niewprawne oko dostrzec może liczne spękania i rozwarstwienia wątku ceglanego, ubytki spoinowania i niektórych elementów kamiennych. Gruba warstwa brudu i fałszywej patyny zawiera w sobie całą historię zanieczyszczeń krakowskiego powietrza z epoki PRL i ćwierćwiecza III RP. W częściach przylegających do dawnej fosy miejskiej problemem jest także wilgoć.

Oprócz zabezpieczenia zwieńczeń dwóch średniowiecznych baszt SKOZK zaangażował się w 2014 roku również w pilne zadania rewaloryzacyjne dotyczące głównego gmachu Muzeum XX. Czartoryskich – najstarszego z działających polskich muzeów i jednego z najstarszych muzeów artystyczno-historycznych w Europie. W 2014 roku dotacje z NFRZK w 45% pokryły sięgające łącznie 830 tys. złotych koszty kompleksowych prac remontowych w gotyckich piwnicach i renowacji reprezentacyjnych budynku przy ul. Św. Jana 19, połączonego z częścią kompleksu muzealnego leżącą przy murach miejskich mostkiem weneckim. Prace te przybliżają otwarcie zmodernizowanego gmachu Muzeum XX. Czartoryskich, a tym samym ponowne udostępnienie publiczności w jego wnętrzach najcenniejszego obrazu w polskich zbiorach – Damy z gronostajem pędzla Leonardo da Vinci. Arcydzieło to jest obecnie eksponowane gościnnie w Zamku Królewskim na Wawelu.