W KATEDRZE WAWELSKIEJ ODKRYTO MALOWIDŁA Z CZASÓW KRÓLA KAZIMIERZA WIELKIEGO

Na malowidła natrafiono w płycinach między filarami i pilastrami w centralnej części ściany zamykającej w prezbiterium nawę główną. Są one niewidoczne dla zwiedzających, ponieważ przesłania je monumentalny ołtarz główny z lat 1649–1650. Odnalezione polichromie przedstawiają postaci świętych. Wstępnie przyjęto hipotezę, że jedna z figur to św. Paweł, na co może wskazywać zarys przedmiotu przypominającego głowicę rękojeści miecza – atrybut tego świętego. Druga z postaci to zapewne św. Piotr, często przedstawiany w parze ze św. Pawłem.

Wstępna analiza konserwatorów, którzy odkryli polichromie, wskazuje, że powstały one w XIV wieku, czyli w okresie, gdy odbudowana po pożarze katedra zyskała gotycki charakter. Historycy sztuki uważają, że odkryte malowidła były częścią większej kompozycji w okalających prezbiterium płycinach, przedstawiającej całe Kolegium Apostolskie uzupełnione o postaci patronów Królestwa Polskiego – św. Wojciecha i św. Stanisława. To ważne odkrycie rzuca światło na tło rządów ostatnich królów z dynastii piastowskiej i treści ideowe, jakimi usiłowano nasycić społeczny wizerunek odrodzonego po rozbiciu dzielnicowym Królestwa Polskiego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wybór wątków ikonograficznych składających się na wystrój miejsca koronacji dokonywany był w porozumieniu z najbliższymi doradcami króla – w tym przypadku Kazimierza Wielkiego.

Kompozycja ta została zamalowana w okresie nowożytnym i zapewne bezpowrotnie utracona podczas prac renowacyjnych w początkach XX wieku. Losu tego nie podzieliły tylko dwa odkryte obecnie, niewidoczne i trudno dostępne malowidła zza ołtarza głównego, a także znajdujące się nieopodal malowidło z wyobrażeniem św. Jana Chrzciciela. Ta ostatnia polichromia została jednak na początku XX wieku gruntownie przemalowana, zatracając de facto swój autentyzm.

Odkryte w tym roku polichromie poddawane są obecnie konserwacji zachowawczej, której celem jest zabezpieczenie autentycznej substancji zabytku. Nie podjęto natomiast decyzji o konserwacji estetycznej malowideł, w efekcie której można by uczytelnić ich kompozycję i uzupełnić ubytki. Nie planuje się również przeniesienia (transferu) polichromii w inne, bardziej dostępne miejsce.

Dzięki uprzejmości dra Ignacego Jakubczyka, prowadzącego prace konserwatorskie we wnętrzu katedry wawelskiej, prezentujemy fotografie autorstwa pana Pawła Gąsiora, które pokazują odkryte malowidła.

Prace konserwatorskie we wnętrzu katedry objęte są w roku 2016 wsparciem finansowym Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Dzięki dofinansowaniu przyznanemu przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków odnawiane są również dwa cenne, XVI-wieczne sarkofagi cynowe: króla Zygmunta Augusta i królowej Anny Jagiellonki. Łącznie na prace w katedrze SKOZK przeznaczy w 2016 roku  1,5 mln zł.