ŚWIADECTWO DRAMATU SPRZED 89 LAT

Rozpoczyna się odnowa pomnika ułanów, którzy 6 listopada 1923 roku polegli w starciach ze strajkującymi robotnikami. Renowację tego zabytku wspiera SKOZK.

Walki uliczne w Krakowie w listopadzie 1923 roku to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń dwudziestolecia międzywojennego, stale obecne w debatach o bilansie II Rzeczypospolitej. Bezpośrednią przyczyną starć był ogłoszony 5 listopada 1923 roku strajk krakowskich robotników, którzy wyszli na ulice dawnej stolicy Polski w proteście przeciwko decyzjom rządu Wincentego Witosa o militaryzacji kolei i wprowadzeniu sądów doraźnych. Do tłumienia protestów skierowano policję i wojsko. W trakcie starć ulicznych 6 listopada 1923 roku zginęło 18 cywili i 14 kawalerzystów z 8. Pułku Ułanów. Żołnierzy pochowano na Cmentarzu Rakowickim, a ze składek krakowskiego społeczeństwa i wojska ufundowano na ich grobie monumentalny pomnik. Jego projektantem był znany krakowski architekt Franciszek Mączyński, autor projektu m.in. Pałacu Sztuki, Domu „Pod Globusem” i przebudowy gmachu Starego Teatru. Wykonany z piaskowca pomnik odsłonięto już w 1924 roku.

Dziś zabytek ten wymaga odnowy. Pokryty tzw. fałszywą patyną, czyli szkodliwą warstwą gipsu połączonego z zanieczyszczeniami, i częściowo zasolony monument powinien zostać odczyszczony i zabezpieczony przed ponownym zawilgoceniem. Trzeba też będzie usunąć mchy i wykonać odkażenie grobowca. Na prace te SKOZK przeznaczy w tym roku dotację 47 tys. zł z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Odnowa pomnika ułanów to obok renowacji macew na Nowym Cmentarzu Żydowskim największe zadanie rewaloryzacyjne, które Społeczny Komitet prowadzi w roku 2012 na terenie krakowskich nekropolii.