ODSŁONIĘCIE NEORENESANSOWEGO WYSTROJU MALARSKIEGO W KOŚCIELE ŚW. MIKOŁAJA

6 grudnia 2018. Dziesięć lat temu Kraków obiegła wiadomość o katastrofalnym stanie konstrukcji kościoła św. Mikołaja przy ulicy Kopernika – jednej z najstarszych świątyń miasta. Opinia naukowców z Politechniki Krakowskiej potwierdziła stan poważnego zagrożenia budowli, na której ścianach i sklepieniach zinwentaryzowano 128 pęknięć i zarysowań. Prace ratownicze prowadzone w latach 2011–2012 przy wsparciu Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa ustabilizowały bryłę kościoła, doprowadzając do spięcia jej poszczególnych partii – świadectw dziejowych nawarstwień, przekształceń i przebudów od epoki romańskiej przez barok po przełom XIX i XX wieku.

Kościół udało się ustabilizować, ale w miejscach dawnych pęknięć pozostały ślady przemurowań i iniekcji cementu. Połatane wnętrze świątyni domagało się dalszych działań, tym bardziej, że przy okazji prac konstrukcyjnych odnaleziono pod warstwami byle jakich, monochromatycznych przemalowań relikty bogatego wystroju malarskiego. Historycy sztuki zidentyfikowali odkrycia jako pozostałości spójnej i wartościowej polichromii autorstwa Piotra Nizińskiego, ucznia Jana Matejki i twórcy m.in. wystroju malarskiego katedry kieleckiej. Niziński, pracując z zespołem, w którego składzie był Stefan Matejko, utalentowany bratanek autora „Bitwy pod Grunwaldem”, w 1893 roku ozdobił kościół św. Mikołaja neorenesansową dekoracją z postaciami świętych w prezbiterium kościoła i rozległymi ornamentami geometrycznymi akcentowanymi poprzez złocenia. Kolejne partie malowideł wykonano w latach 1906–1907, gdy do niemogącego już pomieścić wiernych kościoła dostawiono nawę południową.

W 2013 roku konserwatorzy rozpoczęli odsłanianie malowideł właśnie od nawy południowej. Żmudna praca trwała pięć lat. W listopadzie 2018 roku zakończono ostatni jej etap – restaurację polichromii w prezbiterium kościoła. Przy okazji zajęto się również późnorenesansowym nagrobkiem księdza profesora Klemensa Krupki (zm. 1604) oraz dwoma kamiennymi portalami z epoki gotyku i baroku.

Najstarsze partie kościoła św. Mikołaja, zachowane w prezbiterium, pochodzą z XII wieku. Tegoroczny zakres prac konserwatorskich kosztował 250 tysięcy złotych. Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa pokrył te koszty w 85%.