ODNOWIONE PAMIĄTKI ŚWIETNOŚCI KRÓLESTWA POLSKIEGO W KATEDRZE NA WAWELU

Wrota fundacji Kazimierza Wielkiego w zachodnim wejściu oraz pomnik nagrobny Jana III Sobieskiego to najważniejsze z zabytków odnawianych w tym roku w katedrze na Wawelu dzięki środkom Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Największe zainteresowanie opinii publicznej budziła konserwacja liczących sobie około 650 lat drzwi w zachodniej fasadzie katedry. Umieszczone na nich monogramy króla Kazimierza Wielkiego w formie litery K z koroną stały się jednym z powszechnie rozpoznawalnych symboli królewskiego Krakowa. Są pamiątką zaangażowania ostatniego Piasta na tronie polskim w gotycką przebudowę katedry wawelskiej, która zakończyła się w 1364 roku.

Do odnowy drzwi w fasadzie katedry konserwatorzy przystępowali bogatsi o wiedzę zdobytą przy zeszłorocznej renowacji podobnych wrót w północnym (bocznym) wejściu do świątyni, również fundowanych przez króla Kazimierza Wielkiego. Dzięki specjalistycznym badaniom materiałoznawczym udało się wówczas potwierdzić autentyczność metalowych elementów użytych do wytworzenia drzwi, datując ich powstanie na połowę XIV wieku. Równocześnie dokonano odkrycia najstarszej, czyli pochodzącej przypuszczalnie także z czasów Kazimierza Wielkiego, kolorystyki. Pod XIX-wiecznymi czarnymi przemalowaniami odkryto malachitową barwę, którą postanowiono w pełni przywrócić. Podobne postępowanie konserwatorzy powtórzyli w tym roku w przypadku drzwi w zachodnim wejściu do katedry. W tym przypadku analiza materiałoznawcza także potwierdziła autentyczność XIV-wiecznych blach, a drzwiom przywrócono barwę malachitu.

Nie mniej pracy mieli konserwatorzy poddający generalnej konserwacji północno-wschodnią część ambitu katedry, czyli obejścia prezbiterium. Prace objęły tam m.in. konserwację ścian i sklepień oraz odnowę okazałego pomnika nagrobnego króla Jana III Sobieskiego i jego słynnej żony Marysieńki (sarkofagi z doczesnym szczątkami pary królewskiej znajdują się w podziemiach katedry). Pomnik powstały w 1760 roku według projektu Francesco Placidiego – włoskiego rzeźbiarza i architekta, czołowego twórcy późnobarokowej Polski – ma złożoną kompozycję. U jej szczytu umieszczono medaliony z wizerunkami pary królewskiej, a pod nimi znajdują się rzeźbione elementy uzbrojenia, personifikacje cnót Mądrości i Męstwa, a w środku dwie półleżące postacie symbolizujące Turków pokonanych pod Wiedniem w 1683 roku. Ten wspaniały zabytek polskiej rzeźby znajdował się w złym stanie: silne zabrudzenia skutecznie zatarły czytelność napisów, odnotowano także znaczące ubytki w formach rzeźbiarskich i ornamentach. Prowadzone w tym roku prace konserwatorskie pozwoliły przywrócić pomnikowi pierwotną formę. W niektórych miejscach, dla których zachowały się wiarygodne przekazy ikonograficzne, udało się również uzupełnić ubytki rzeźb, w tym zrekonstruować zaginioną w bliżej nie znanych okolicznościach w XX wieku głownię miecza dzierżonego w dłoni przez Męstwo.

Wartość realizowanych przy udziale SKOZK prac w katedrze wawelskiej wyniosła w 2014 roku 1.672.212,22 zł, z czego dofinansowanie z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa pokryło 90% kosztów, resztę wyasygnował zaś gospodarz świątyni – Parafia Archikatedralna na Wawelu.