MONUMENTALNY OŁTARZ GŁÓWNY KOŚCIOŁA ŚW. KATARZYNY ODNOWIONY

Początki kościoła pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej związane są z lokacją miasta Kazimierza dokonaną przez ostatniego koronowanego Piasta w 1335 roku. Tuż po założeniu nowego ośrodka miejskiego, najprawdopodobniej już w latach czterdziestych XIV wieku, Kazimierz Wielki ufundował świątynię, powierzając ją sprowadzonym z czeskiej Pragi augustianom. Kazimierska świątynia jest jednym z najwyraźniejszych świadectw realizowanego z rozmachem przez monarchę programu fundacyjnego służącego manifestacji majestatu królewskiego w przestrzeni publicznej zjednoczonego po rozbiciu dzielnicowym Królestwa. Budowa kazimierskiego kościoła przebiegała etapami: do 1378 roku skończono wznoszenie prezbiterium, około 1400 roku ukończono korpus, a na początku XV wieku postawiono kaplicę św. Moniki (tzw. kaplicę węgierską) i kruchtę południową.

Kościół św. Katarzyny i przyległy do niego klasztor Augustianów – mimo poważnych zniszczeń w czasach nowożytnych, które na początku XIX wieku zaowocowały (niezrealizowaną na szczęście) decyzją władz o wyburzeniu świątyni – zachowały wiele cennych elementów historycznego wystroju. Temu wysokiej klasy artystycznej kompleksowi zabytkowemu udało się w dużej mierze uniknąć – w przeciwieństwie do wielu kościołów gotyckich w Europie Zachodniej i na ziemiach polskich – nieprzemyślanej regotycyzacji wystroju w wieku XIX i zniszczeń wojennych w wieku XX. Do najważniejszych elementów wystroju wnętrza należy wykonany z drewna dębowego, ogromny manierystyczno-barokowy ołtarz główny z lat trzydziestych XVII wieku. Zabytek ten zdobią trzy obrazy, z których zajmujące pole środkowe „Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny” namalował w 1674 roku Andrzej Venesta, tworzący pod silnymi wpływami szkoły weneckiej. Ołtarz posiada także bogaty wystrój rzeźbiarski z cyklem puttów i figur świętych biskupów (św. Augustyn z Hippony i św. Tomasza z Villanueva) związanych z historią zakonu augustianów.

Od dawna zaniepokojenie specjalistów budził stan zachowania ołtarza, m.in. z powodu nasilonej  aktywności drewnojadów. Rozpoczęta w 2010 roku odnowa tego zabytku objęła więc w pierwszej kolejności neutralizację szkodników, szczegółowe badania i konserwację techniczną. Następnie przystąpiono do konserwacji estetycznej zabytku, m.in. usuwając wcześniejsze przemalowania obrazów oraz wykonując złocenia listew i podziałów architektonicznych.

Konserwację ołtarza sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa (2,6 mln zł) oraz środków Polskiej Prowincji pw. Matki Bożej Wniebowziętej Zakonu św. Augustyna.

Odnowa ołtarza to ostatni akord prowadzonych od początku lat dziewięćdziesiątych prac konserwatorskich w kościele św. Katarzyny, w ramach których przeprowadzono m.in. odnowę elewacji świątyni (1992–1994 i 2002–2004) oraz remont dachu (2001–2006). Dzięki dotacjom SKOZK konserwatorzy mogli zająć się również manierystycznym mauzoleum Jordanów (2000), rzeźbami z łuku tęczowego (2003–2004) oraz remontem zapadającej się w wielu miejscach posadzki (2006–2007).