14.05.2013 r. – Zebranie Plenarne SKOZK | Rita Pagacz-Moczarska

Nikt nie rezygnuje z dobrych pomysłów

Utracone piękno odzyskiwać będą w tym roku kolejne krakowskie zabytkowe obiekty. Na ich konserwację i remont Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa rozdzielił ponad 41 milionów złotych, otrzymanych z budżetu państwa za pośrednictwem Kancelarii Prezydenta w ramach Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Dzięki tym pieniądzom będzie można zrealizować 201 zadań w 153 obiektach. O działalności SKOZK i roli, jaką pełni w ratowaniu historycznej tkanki miasta, dyskutowano podczas plenarnego zebrania Komitetu 16 marca 2013 w auli Collegium Novum. Na spotkanie, które prowadził przewodniczący SKOZK prof. Franciszek Ziejka, licznie przybyli miłośnicy zabytków Krakowa – reprezentujący różne środowiska kulturalne miasta, różne dziedziny nauki, a także, co warto podkreślić, różne opcje polityczne. Wśród nich byli, między innymi, rektor UJ prof. Wojciech Nowak, wojewoda małopolski Jerzy Miller, prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski, przewodniczący Rady Miasta Krakowa Bogusław Kośmider, prezes PAU prof. Andrzej Białas, sekretarz generalny PAU prof. Jerzy Wyrozumski, kardynał Franciszek Macharski, senator PO Janusz Sepioł, senator PiS Maciej Klima, posłowie PO Jerzy Fedorowicz i Józef Lassota, poseł PiS Andrzej Duda, posłanka PiS Barbara Bubula.
Pierwszą część zebrania zdominowała dyskusja dotycząca napływających z różnych miast sygnałów o próbach odebrania Krakowowi pieniędzy z NFRZK.
– Ze zrozumieniem przyjmujemy glosy domagające się całościowej reformy systemu finansowania odnowy i ochrony dziedzictwa w Polsce. Podkreślamy jednak, że Kraków – dawna stolica Polski, od 1978 roku wpisany na pierwszą Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO – jest dobrem narodowym, mającym szczególne znaczenie w kształtowaniu historycznej i obywatelskiej świadomości Polaków — akcentował prof. Franciszek Ziejka. – Byłoby dobrze, gdyby powstał projekt ustawy, który przewidywałby finansowanie dla wszystkich 54 obiektów wpisanych przez prezydenta RP na listę pomników historii. Ale byłoby też wielką szkodą, gdyby odbyło się to kosztem Komitetu, gdyby zostało zmarnowane to, co wypracowano przez 34 lata funkcjonowania SKOZK. Chętnie podzielimy się naszym doświadczeniem z innymi miastami.
Wspieranie pięknej i tak ważnej dla miasta społecznej inicjatywy odnawiania krakowskich zabytków zadeklarował rektor UJ prof. Wojciech Nowak, który jednocześnie podziękował Komitetowi za pomoc w przywracaniu dawnego blasku obiektom uniwersyteckim. Szczególnego znaczenia nabiera ta pomoc zwłaszcza w przededniu jubileuszu 650-lecia powołania Uczelni, który świętowany będzie w 2014 roku.
– Pomysł z funkcjonowaniem SKOZK sprawdził się. Nikt nie rezygnuje z dobrych pomysłów – podkreślał wojewoda Jerzy Miller. – Jeżeli mówimy o jakiejś zmianie, to w sensie skopiowania tego pomysłu w innych polskich miastach, a nie o niszczeniu tego, co jest dobre. SKOZK ma sprawdzone procedury i bezwzględnie przestrzega prawa. Żaden prawnik ani ekonomista nie sformułuje zarzutu wobec tej działalności. Kilkadziesiąt osób regularnie angażuje się w społeczną pracę w Komitecie, poświęcając jej swój prywatny czas. Warto więc przedyskutować, czy Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa nie powinien być liderem zmiany prawa, aby to, co się sprawdziło w Krakowie, powielić w innych miastach aspirujących do miana miast o podobnym potencjale zabytków, który powinien być dostrzeżony w procesie legislacyjnym.
Prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski w swoim wystąpieniu zaznaczył, że często jako argument przeciwko Narodowemu Funduszowi Rewaloryzacji Zabytków Krakowa pojawia się hasło, że powstał on w czasie PRL i dlatego trzeba go zniszczyć. – Wiem, że dla niektórych może to być politycznie nęcące, ale jest to po prostu głupie – dodał i zaapelował, by dobro miasta przeważyło nad interesami partyjnymi.
W drugiej części spotkania sprawozdanie z realizacji planu rzeczowo-finansowego za rok 2012 przedstawiła dyrektor Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie Joanna Florkiewicz-Kamieniarczyk, informując, że w ubiegłym roku SKOZK miał do dyspozycji z NFRZK 42,3 miliona złotych, co pozwoliło na zrealizowanie 161 zadań w 113 obiektach zabytkowych. Do tych pieniędzy właściciele i użytkownicy obiektów zabytkowych dołożyli na różnego rodzaju prace restauracyjne 52,6 miliona złotych! (14,6 mln zł jako wkłady własne do dotacji przyznanych przez SKOZK i ponad 38 mln zł w ramach innych zadań). Warte podkreślenia jest więc także to, że w ubiegłym roku do każdej złotówki z NFRZK beneficjenci dołożyli z własnej kieszeni l ,24 złotego.
– Z prośbą o dofinansowanie prac remontowych w tym roku napłynęło 418 wniosków. To najwięcej w naszej historii – podkreślił wiceprzewodniczący SKOZK dr hab. Bogusław Krasnowolski, który podczas spotkania przedstawił projekt planu rzeczowo-finansowego na rok 2013. Poinformował, że podczas rozpatrywania wniosków brano pod uwagę: wartość zabytkową obiektów, stan ich zachowania i konieczność prowadzenia prac, rolę obiektu w układzie urbanistycznym Krakowa, a także wkład własny właścicieli oraz to, czy prace są kontynuowane, czy dopiero rozpoczynane. |
Zgodnie z uchwałą podjętą  przez SKOZK 15 marca 2012  zabytki podzielono na cztery grupy priorytetowe: obiekty użyteczności publicznej, obiekty sakralne, obiekty mieszkalne i usługowe oraz kaplice grobowe, nagrobki i pomniki cmentarne. Ustalono, że na odnowę obiektów użyteczności publicznej przeznaczone będzie 42 procent budżetu SKOZK. Największe wsparcie finansowe w tej grupie obiektów otrzymają: Komitet Kopca Kościuszki – na utworzenie w zabytkowej kurtynie Centrum Konferencyjne-Wystawienniczego im. Tadeusza Kościuszki (ponad l ,5 mln zł), Szpital Uniwersytecki – na prace remontowe prowadzone w kilku klinikach przy ulicach Kopernika i Botanicznej (ok. l ,3 mln zł), oraz Muzeum Historyczne Miasta Krakowa – na dalsze prace restauracyjne Pałacu pod Krzysztofory (1,2 mln zł). Warto podkreślić, że dzięki SKOZK sporo prac konserwatorskich i remontowych przeprowadzonych zostanie w tym roku w tzw. pierwszym kwartale uniwersyteckim, czyli w Collegium Philologicum, Witkowskiego, Kołłątaja, Nowodworskiego, a także w Collegium luridicum, Broscianum, Śniadeckich oraz w gmachu Biblioteki Jagiellońskiej. Dwa duże zadania realizowane będą w Collegium Novum, gdzie obecne pokrycie dachu wymienione zostanie na dwubarwny łupek hiszpański. Przeprowadzony będzie także remont konserwatorski portyku, łącznie z wymianą posadzki, schodów bocznych oraz remontem elewacji frontowej budynku (ok. 1,1 mln zł).
Kontynuowane będą też prace w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych przy pl. Szczepańskim, gdzie konserwowana będzie elewacja od strony Plant (660 tys. zł) – ważnym jej elementem jest piękny fryz projektu Jacka Malczewskiego. Na terenie Podgórza pilnym zadaniem jest stabilizacja i konserwacja kopca Krakusa, zdewastowanego przez prowadzone „na dziko" spacery (250 tys. zł). W tym roku wsparcie finansowe otrzymają także zabytki techniki: pochodzący z okresu międzywojennego główny hangar na terenie Muzeum Lotnictwa Polskiego (270,5 tys. zł) oraz hangar lotniczy przy ul. Ułanów, powstały w 1916 roku (250 tys. zł).
Na obiekty sakralne przeznaczonych zostanie 39 procent środków SKOZK, z których, między innymi, w kościele oo. Bernardynów prowadzone będą prace konserwatorskie nawy głównej (2,3 mln zł), w klasztorze oo. Dominikanów zrealizowana zostanie kompleksowa renowacja krużganków (l ,9 mln zł), a w kościele oo. Franciszkanów pierwszy etap renowacji witraży Stanisława Wyspiańskiego (ponad 100 tys. zł). W katedrze na Wawelu prowadzona będzie dalsza konserwacja wnętrza kaplicy Potockich, przebudowanej w latach 1832-1840 według planów wybitnego wiedeńskiego architekta Piotra Nobilego (ok. 696 tys. zł). Planowany jest również remont konserwatorski kopuły kaplicy biskupa Tomickiego oraz zakończenie prac przy portalu i drzwiach południowego wejścia do Katedry. Dwa lata temu wiele mówiono na temat zagrożenia ołtarza Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej. Jak poinformował Bogusław Krasnowolski – według komisji konserwatorskiej, powołanej z inicjatywy SKOZK, złożonej z najwybitniejszych w kraju specjalistów, ołtarzowi Wita Stwosza, na szczęście, nie grozi katastrofa, a ubytki, które stwierdzono, są widoczne również na zdjęciach z czasów pierwszej powojennej konserwacji. Niemniej jednak stan tego dzieła nie jest zadowalający. Dlatego też w roku bieżącym z funduszy SKOZK opracowany zostanie specjalistyczny program konserwacji o ołtarza, który najprawdopodobniej zostanie zrealizowany w roku 2014.
Obiekty mieszkalne i usługowe pochłoną 16,5 procent środków SKOZK. Pieniądze te rozdzielone zostały na remonty w ponad 50 kamienicach. Dzięki temu wypięknieją drogi prowadzące na Wawel, między innymi ulice Grodzka i Stradomska.
Na ratowanie zabytków na cmentarzach SKOZK przeznaczył 1,5 procent swego budżetu. Z tych środków uda się uratować przed zniszczeniem 20 zabytkowych nagrobków na cmentarzach Rakowickim i Podgórskim oraz zapewnić konserwację 70 macew na cmentarzu Nowym i cmentarzu Remuh.
Próby odebrania Krakowowi pieniędzy z NFRZK pojawiały się wielokrotnie już wcześniej, o czym przypomniał w swoim wystąpieniu poseł PO Jerzy Fedorowicz. Podkreślił jednak, że na razie nie ma w Sejmie żadnych prób zmiany obowiązującego obecnie systemu finansowania renowacji krakowskich zabytków. Zapewnił też, że parlamentarzyści z Małopolski będą walczyć o jego utrzymanie. Jedną z inicjatyw mających na celu obronę Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa jest akcja społeczna prowadzona na Facebooku „Kocham zabytki Krakowa", o której poinformował podczas spotkania poseł PiS Andrzej Duda.

Autor: Rita Pagacz-Moczarska
Data publikacji: 14.05.2013 r.
Miejsce publikacji: 6