14.08.2012 r. – Cmentarz Rakowicki | Małgorzata Mrowiec

Pomnik ułanów potrzebował remontu

ZABYTKI. Trwa odnawianie grobowca i zarazem  pomnika Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego, którzy 6 listopada 1923 r. zginęli w wyniku starć robotników z policją i wojskiem na ulicach Krakowa.
O tę odnowę zabiegali współcześni ułani ze Stowarzyszenia Szwadron Niepołomice – grupy rekonstrukcyjnej, kultywującej blisko 230-letnią tradycję 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego. Udało się: Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa przeznaczył w tym roku na potrzebne prace 76 tys. zł z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Pomnikiem zajęli się konserwatorzy.
Pomnik upamiętnia tragiczne zdarzenia, od których w przyszłym roku mija akurat równo 90 lat. Bezpośrednią przyczyną starć był ogłoszony 5 listopada 1923 roku strajk krakowskich robotników. Wyszli oni na ulice Krakowa w proteście przeciwko decyzjom rządu Wincentego Witosa o militaryzacji kolei i wprowadzeniu sądów doraźnych. Do tłumienia protestów skierowano policję oraz wojsko. W trakcie starć ulicznych 6 listopada 1923 r. zginęło 18 cywilów i 14 żołnierzy.
Zaprojektowany przez architekta Franciszka Mączyńskiego (był on też autorem projektu m.in. Pałacu Sztuki, Domu „Pod Globusem" i przebudowy gmachu Starego Teatru) pomnik został ufundowany w połowie ze składek społecznych, w połowie przez wojsko. Rok po tragicznych starciach dokonano uroczystego odsłonięcia pomnika.
Monument ma jednocześnie przypominać o działaniach bojowych 8. Pułku z wojny polsko-bolszewickiej i z kampanii wrześniowej.
Wykonany jest z piaskowca. Odkąd powstał, nigdy jeszcze nie był odnawiany i wymagał już generalnego remontu. Był pokryły tzw. fałszywą patyną (szkodliwą warstwą gipsu połączonego z zanieczyszczeniami), częściowo zasolony. W ramach prac jest odczyszczany i zabezpieczany przed ponownym zawilgoceniem, usuwane są mchy i wykonywane jest odkażanie grobowca.
Obecnie prace są zaawansowane w ok. 50 procentach. Ułani ze Szwadronu Niepołomice tradycyjnie l listopada, we Wszystkich Świętych zaciągną wartę przy tym grobowcu – w tym roku już przy odnowionym. – Spełniliśmy swój obowiązek wobec naszych poprzedników- kwituje udane zabiegi o rewaloryzację pomnika Jan Znamiec, dowódca Szwadronu Niepołomice.

Autor: Małgorzata Mrowiec
Data publikacji: 14.08.2012 r.
Miejsce publikacji: 4