DREWNIANY KOŚCIÓŁ Z XV WIEKU W RĘKACH KONSERWATORÓW

13 września 2019. Drewniane świątynie są piękne, ale szkodzą im deszczowe lata i susza, upały i mrozy, pleśnie i drewnojady. Nic dziwnego, że czas odcisnął głębokie piętno na jednym z najstarszych tego typu zabytków w Polsce – na wzniesionym 553 lata temu kościele św. Bartłomieja w Krakowie-Mogile. Dzięki wsparciu z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa całą budowlę w 2017 roku poddano dezynsekcji, a w 2018 roku zaczął się jej generalny remont.

W połowie drugiego roku prac wiadomo już, że znacznie poważniej, niż pierwotnie sądzono, zagrożone były filary nośne i konstrukcja więźby dachowej świątyni. Odwierty badawcze ujawniły puste przestrzenie w podporach przy łuku tęczowym. Oryginalne elementy uda się jednak zachować. Pomogą w tym wypełnienia z prętów kompozytowych i żywicy. Z uwagi na rozmiary i rolę konstrukcyjną podpory przy łuku tęczowym musiały zostać poddane zabiegom konserwatorskim na miejscu. Otwory wlotowe po odwiertach i iniekcjach konserwatorzy zaflekują drewnem z desek modrzewiowych zdemontowanych w trakcie remontu. Po scaleniu wystroju malarskiego ślady tych skomplikowanych zabiegów nie będą dzięki temu widoczne. Nieco odmienne rozwiązania udało się zastosować przy mniejszych słupach podtrzymujących chór muzyczny. Zostały one zdemontowane i przeniesione do pracowni konserwatorskiej, gdzie trwa ich nawiercanie od dołu i stabilizacja. W partiach dachu musiano wprowadzić rozwiązania odciążające konstrukcję więźby. Część belek stropowych wymieniono na nowe.

W najbliższym czasie prace obejmą części zniszczonego słupa konstrukcji szczytowej po stronie wschodniej kościoła – tzw. „króla”. Ze względu na liczne spękania i ubytki niezbędne będzie obłożenie go drewnianą nakładką. Z początkiem września 2019 roku Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa podjął ponadto decyzję o przyznaniu dodatkowych 77 tys. zł na demontaż oraz konserwację sygnaturki kościoła, która po bliższym zbadaniu okazała się być w stanie katastrofalnym. Wykonawcy przy współpracy z konstruktorami szukają obecnie takiej metody rozłożenia wieżyczki na czynniki pierwsze, która nie zagrozi stabilności całej budowli.

Obecny kościół św. Bartłomieja wzniesiono w miejscu poprzedniej świątyni pod tym samym wezwaniem w 1466 roku. O dacie tej informuje szczęśliwie zachowana inskrypcja dedykacyjna na drewnianym, gotyckim portalu. Z treści napisu dowiadujemy się, że budowniczym kościoła był cieśla Maciej Mączka. W czasach, gdy bazylika opactwa mogilskiego przeznaczona był wyłącznie dla sprawowania kultu bożego przez mnichów, drewniany kościół św. Bartłomieja służył mieszkańcom ówczesnej podkrakowskiej wsi Mogiła. Bryłę budowli znacząco przekształcono w XVIII wieku, a w następnym stuleciu dodano do niej przedsionki.

Remont kościoła prowadzą związani z nim od chwili powstania cystersi mogilscy. Łączny koszt trzyletnich prac wyniesie 2 160 967,06 zł, z czego 85% pokryje Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.