APEL SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

28 października 2013 roku Sejmik Województwa Małopolskiego wystosował apel w sprawie Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Apel Nr 22/13

Sejmiku Województwa Małopolskiego

z dnia 28 października 2013 r.

w sprawie Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa

Mając w pamięci, iż u podstaw ustawy sejmowej o utworzeniu Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa było wpisanie 8 września 1978 roku historycznego centrum Krakowa na pierwszą listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO, obejmującą pierwotnie zaledwie 12 obiektów o szczególnej randze kulturalnej w skali światowej, a także zgodne przeświadczenie narodu o publicznej odpowiedzialności za stan dziedzictwa kultury Krakowa; uznając wyjątkowy charakter królewskiego miasta Krakowa, pozostającego po 1945 roku ostatnim w granicach Polski wielkim miastem historycznym, które zachowało oryginalną substancję swojego dziedzictwa w stanie prawie nie zmienionym, i które po dziś dzień jest najbardziej rozpoznawalną polską marką w świecie; w poczuciu obowiązku i odpowiedzialności oraz z troską o kontynuację procesu ratowania i odnowy zaliczanych do światowego dziedzictwa kulturowego zabytków Krakowa, który to proces, z uwagi na skalę krakowskiego dziedzictwa, winien być procesem ciągłym; apelujemy do Władz Rzeczypospolitej Polskiej o kontynuowanie narodowego dzieła odnowy zabytków Krakowa w oparciu o Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Dysponentem Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, zasilanego ofiarnością społeczeństwa oraz corocznymi dotacjami przekazywanymi z budżetu państwa za pośrednictwem Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jest istniejący od 18 grudnia 1978 roku Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa.

Pomoc Komitetu koncentruje się na odnowie najcenniejszych zabytków stanowiących dobro narodowe i należących do światowego dziedzictwa kulturowego. Szczególną opieką i wsparciem finansowym Komitet od początków swego istnienia obejmuje Wawel z Zamkiem Królewskim i Archikatedrą, zespół średniowiecznych i nowożytnych rezydencji u stóp Wawelu, pozostałą część Starego Miasta z licznymi kościołami, klasztorami i najstarszymi budynkami Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także dawne miasto Kazimierz z pamiątkami kultury chrześcijańskiej i żydowskiej.

Komitet dokonuje oceny i selekcji składanych przez właścicieli zabytków wniosków o dotacje z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, dzieli publiczne środki i sprawuje nadzór nad działaniami konserwatorów. Na uwagę zasługuje fakt, iż wszyscy członkowie Komitetu pracują społecznie, nie pobierając żadnego wynagrodzenia.

Zabytkowe dziedzictwo Krakowa jest zbyt wielkie, by miasto mogło je utrzymać własnymi siłami. Ponad 1100 obiektów wpisanych do rejestru zabytków i około 6000 innych budynków o wartości zabytkowej wymaga ciągłego, długotrwałego procesu odnowy, aby skutecznie powstrzymać degradację i rozpad substancji zabytkowej. Doraźne interwencje przy tej skali i randze obiektów są daleko niewystarczające. Nie bez znaczenia jest też fakt znacznego zanieczyszczenia powietrza w Krakowie, bardzo wysokie stężenie szkodliwych pyłów oraz mikrocząsteczek, które zwłaszcza w sezonie grzewczym, powodują szybszą degradację zabytkowych fasad historycznych kamienic Krakowa oraz innych obiektów o wartości zabytkowej. Miasto mierzy się z problemem ograniczania emisji szkodliwych substancji do powietrza, lecz znacząca i długotrwała poprawa jakości powietrza nastąpi dopiero w kilkuletniej perspektywie czasowej.

Przez dekady wypracowano mechanizm finansowania prac rewaloryzacyjnych poddany głębokiej społecznej kontroli. Jest to jednocześnie system zachęt dla właścicieli obiektów zabytkowych, skutecznie pomnażający środki publiczne. Dzięki zaangażowaniu środków finansowych właścicieli obiektów i przyjęciu zasady współfinansowania prac w maksymalnej wysokości 50 %, Komitet może każdego roku finansować prace w ponad 100 obiektach wpisanych do rejestru zabytków.

Wartość i jakość tych prac można ocenić. Czynią to mieszkańcy oraz liczni turyści – w 2012 roku Kraków odwiedziło 8,23 mln osób.

Kraków będzie także gospodarzem Światowych Dni Młodzieży w 2016 roku. Jest to przede wszystkim wielkie wydarzenie religijne, ale także ogromna szansa na zbudowanie pozytywnego wizerunku Polski. Kraków nie po raz pierwszy stanie się wizytówką całego kraju – to wielkie wyzwanie i wielka odpowiedzialność. Mając świadomość, że jakość dziedzictwa kulturowego i zasobów kultury ma fundamentalne znaczenie dla zwiększenia poczucia atrakcyjności odwiedzanych miejsc, co skutkuje rozwojem turystyki i podnosi konkurencyjność inwestycyjną kraju, ważne, aby miliony ludzi, którzy przyjdą do Krakowa, zobaczyło miasto zadbane, w którym świadomie czerpie się z darów dziedzictwa, chroniąc je przed zniszczeniem z myślą o przyszłych pokoleniach.

Wypracowany i sprawdzony przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa model finansowania prac rewaloryzacyjnych może zostać wykorzystany dla stworzenia podobnego funduszu dla innych miast posiadających zabytkowe układy urbanistyczne (szczególnie te, które zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO), na przykład w formule Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Miast Historycznych. Takie rozwiązanie zapewni stabilność finansową i organizacyjną dla ratowania i odnowy najcenniejszych zabytków, stanowiących wspólne dziedzictwo i wspólną odpowiedzialność wszystkich Polaków, nie stając się jednocześnie krzywdą dla Krakowa i jego unikatowego zabytkowego potencjału.