Wybudowany został w latach 1498-1499, w związku z zagrożeniem tureckim, jako wysunięty najdalej na północ element systemu obrony miasta. Stanowi najciekawszy zabytek gotyckiej architektury obronnej w Krakowie i jeden z nielicznych obiektów tego typu zachowanych w Europie. Krakowski Barbakan, zwany także Rondlem, to rodzaj obszernego założenia fortyfikacyjnego zbudowanego głównie z cegły na planie wycinka koła. Na jego trzech kondygnacjach rozmieszczono 130 otworów strzelniczych; budowlę wieńczą machikuły i galeria strzelnicza z 7 wieżyczkami obserwacyjnymi. Barbakan posiadał bramę wjazdową z mostem (częściowo zwodzonym), otoczony był fosą wodną z systemem mostów i śluz. Pierwotnie z murami obronnymi miasta łączyła go szyja, którą zburzono w 2. ćwierci XIX wieku. Barbakan uratował od zburzenia w 1817 roku prof. Feliks Radwański. Od XIX wieku konserwowany był kilkakrotnie. Od 1999 roku udostępniony został zwiedzającym jako część Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Ostatnia kompleksowa restauracja Barbakanu miała miejsce w latach 1995–2004. Objęła ona zarówno badania archeologiczne, jak i prace przy odwodnieniu otoczenia i izolacji fundamentów, wymianę pokrycia dachowego z naprawą więźby, konserwację wątku ceglanego, elementów kamiennych i detalu metalowego, wzmocnienie konstrukcyjne murów zewnętrznych, a także aranżację przedbramia i mostu kleparskiego. W latach 2009–2012 powrócono do prac przy konserwacji dolnej kondygnacji oraz zrekonstruowano trzy herby w „szyi” Barbakanu.
Łącznie na prace Barbakanie w latach 1995–2004 i 2009–2012 ze środków SKOZK przeznaczono 3.681.199 zł.