29.10.2013 r. – Fort 49 „Krzesławice” | Małgorzata Mrowiec

W forcie 49 „Krzesławice” konserwatorzy odsłaniają historię

ZABYTKI. Świadectwo niemieckich nazistowskich zbrodni z lat 1939-41 wydobyto spod zwałów ziemi w forcie 49 „Krzesławice" – informuje Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa.
Konserwatorski remont fortu rozpoczął się w latach 90. Trwają kolejne jego etapy. Teraz dwa lata zajęło specjalistom odsłonięcie – dotąd zasypanej – fortecznej kaponiery wschodniej. Przy jej ścianach Niemcy rozstrzeliwali polskich patriotów przetrzymywanych w więzieniach przy ul. Montelupich i św. Michała przy Senackiej.
Pierwszą zbiorową egzekucję Niemcy przeprowadzili w forcie 49 „Krzesławice" już 11 października 1939 roku, ostatnia miała miejsce 7 listopada 1941 roku. Po wojnie na terenie fortu odnaleziono masowe groby, w których pochowano 440 osób. Zaledwie 104 ofiary udało się zidentyfikować. Byli wśród nich m.in. nauczyciele i prawnicy z południowej Polski, od Krakowa po Przemyśl, a także m.in. burmistrz Zakopanego Henryk Schabenbeck – fotografik i filmowiec Tatr.
Na odsłoniętym murze wyraźnie widać teraz ślady po kulach. Ta część fortu, łącznie z kaponierą czołową, przy której również odbywały się egzekucje, została zasypana ziemią przemieszaną ze śmieciami w drugiej połowie lat 70. XX wieku. Ówczesne władze Nowej Huty doprowadziły wtedy do powstania w tym miejscu ogródków działkowych.
W przyszłym roku powinno zakończyć się całkowite odsłanianie kaponiery wschodniej, a także czołowej (w jej północnej części, gdzie Niemcy również dokonywali egzekucji Polaków).
W odsłoniętych częściach fortu jego obecny użytkownik i gospodarz – Młodzieżowy Dom Kultury – planuje zorganizować ekspozycję poświęconą egzekucjom i historii fortu.
Tegoroczne prace w forcie 49 „Krzesławice", związane z odsłonięciem i zabezpieczeniem ścian kaponiery wschodniej i czołowej, wsparł Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (kwotą pk. 250 tys. zł), a także Dzielnica XVII.
Fort ten – zdewastowany w czasach PRL-u – obecnie wskazywany jest jako modelowy przykład zaadaptowania do współczesnych funkcji użyteczności publicznej obiektu dawnej Twierdzy Kraków. Gdy szukano miejsca na Muzeum Ruchu Harcerskiego w Krakowie, ten przykład przekonał władze, że warto je urządzić w takim obiekcie (i przewidziano je w forcie „Łapianka").

Autor: Małgorzata Mrowiec
Data publikacji: 29.10.2013 r.
Miejsce publikacji: 4