Bazylika Mariacka

Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny przy Rynku Głównym to najwspanialsza świątynia mieszczańskiego Krakowa i jeden z symboli miasta, odzworowywany m.in. w słynnych krakowskich szopkach. Budowana w kilku fazach, z których najstarsza, romańska z okresu sprzed roku 1221-1222 była elementem przedlokacyjnego układu przestrzennego. Śladem tego jest dzisiejsze usytuowanie kościoła pod kątem do pierzei Rynku. Gotyckie prezbiterium wniesiono w latach 1355-1365, nawy w latach 1392-1397, w późniejszych wiekach dobudowywano kruchty, boczne kaplice i przybudówki. Fasadę zachodnią flankują dwie ceglane wieże. Z wyższej, liczącej 81 m wysokości i nakrytej gotyckim hełmem, od drugiej połowy XIV wieku rozlega się hejnał, obecnie odgrywany co godzinę i znany w całej Polsce dzięki transmisjom na żywo prowadzonym od 1927 roku przez Polskie Radio. Wnętrze kościoła zdobią liczne, cenne pomniki rzeźby, malarstwa i epigrafiki, będące świadectwem kultury duchowej miasta i aspiracji artystycznych jego mieszkańców od XIV do XX wieku. Z ważniejszych wymienić należy: witraże gotyckie w 3 oknach prezbiterium (ok. 1370 roku), gotycką chrzcielnicę mistrza Ulryka z XIV wieku z barokową pokrywą, reprezentujący najwyższy poziom sztuki europejskiej późnego gotyku wielki ołtarz dłuta Wita Stwosza (1477-1489), kamienny krucyfiks tegoż rzeźbiarza (1496 rok), krucyfiks w tęczy (1520 rok), brązowe płyty nagrobne rodzin Salomonów i Bonerów (I połowa XVI wieku), manierystyczne cyborium Jana Marii Padovano (1551-1554), utrzymane w tym samym stylu nagrobki rodzin Montelupich i Cellarich (I ćwierć XVII wieku), stalle w prezbiterium (1586 rok, uzupełnione zapleckami w 1635 roku) oraz zespół 5 dzwonów wieżowych powstałych między XIV a XVI stuleciem. W okresie autonomii galicyjskiej wykonano nową aranżację malarskią wnętrza kościoła. Korpus nawowy i prezbiterium pokryły wówczas malowidła projektu Jana Matejki, wykonane z udziałem m.in. Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego. Wmurowane w elewacje kościoła tablice upamiętniają wielkie wydarzenia historii narodowej i postacie ważne dla Polski i Krakowa, m.in. biały marsz i mszę świętą przed kościołem w dniu 17 V 1981 roku, podczas której ok. 300 tys. krakowian modliło się w intencji ocalenia Jana Pawła II po zamachu na jego życie.