MAŁA AULA POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI

27 listopada 2017. W czasach zaborów stworzono tu jeden z najwybitniejszych na ziemiach polskich malarski wystrój heraldyczny odwołujący się do przeszłości Rzeczypospolitej i przypominający, że „jeszcze Polska nie zginęła”. Dzięki dofinansowaniu z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa ten niezwykły zabytek uratowano od zniszczenia.

Rozległy gmach Polskiej Akademii Umiejętności przy ulicy Sławkowskiej 17, którego zasadniczą część wzniesiono w stylu neorenesansowym w latach 1857–1866, jest czytelnym symbolem żywotności polskiej nauki i kultury, zapewniającej mimo zaborów i braku własnej państwowości przetrwanie przez 123 lata niewoli ciągłości istnienia Narodu. To zadanie krakowskiego środowiska naukowego i literackiego bardzo wyraźnie zaakcentowano dobierając odpowiednie elementy wystroju fasady i wnętrz budynku. I tak na elewacjach frontowych „pałacu nauki”  umieszczono już w chwili budowy płaskorzeźbione podobizny wybitnych twórców reprezentujących różne epoki dziejów Polski – m.in. Jana Długosza, Mikołaja Kopernika, Jana Kochanowskiego i Adama Mickiewicza. Z kolei na piętrze nowo wzniesionego gmachu urządzono reprezentacyjną salę, przeznaczoną na potrzeby otwartego dla publiczności muzeum starożytności, dla której zaprojektowano wysublimowany wystrój malarski w postaci tzw. programu heraldycznego, czyli specjalnie dobranego zestawu herbów.

Projekt został zrealizowany w 1866 roku przez Gustawa Lindquista, który posługując się techniką malarstwa iluzjonistycznego ozdobił sufit muzeum starożytności 29 herbami. Ideą przewodnią stworzonego w ten sposób programu heraldycznego jest jedność ziem Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, wciąż żywa mimo trwających zaborów, odwołująca się do świetności z czasów Złotego Wieku doby ostatnich Jagiellonów. W centrum  kompozycji malarskiej znajduje się Orzeł Biały króla Zygmunta Augusta – twórcy unii lubelskiej 1569 roku, wokół którego koncentrycznie umieszczono herby ważniejszych miast (Warszawa, Poznań, Lwów, Wilno) oraz herby ziem i województw dawnej Rzeczypospolitej, od województwa kaliskiego na zachodzie po województwo bracławskie na południowym wschodzie i od Krakowa na południu po Inflanty na północnym wschodzie. Co istotne, w zestawie herbów znalazły się również herby dwóch instytucji, które odgrywały kluczową rolę w nadaniu Krakowowi w II połowie XIX wieku rangi duchowej stolicy Polski –
Uniwersytetu Jagiellońskiego i krakowskiej kapituły metropolitalnej, gospodarza królewskiej katedry na Wawelu.

W ostatnich latach na suficie dawnego muzeum starożytności, obecnie pełniącego funkcję tzw. małej auli PAU, zauważono rysy i spękania oraz liczne ubytki tynków. Przyczyną pogłębiających się zniszczeń okazało się znaczne ugięcie stropu nad aulą. W 2016 roku przy wsparciu Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa wykonano specjalistyczną dokumentację projektową remontu. Wczesną jesienią 2017 roku przystąpiono do kompleksowych prac we wnętrzu, które objęły w pierwszej kolejności remont stropu nad pomieszczeniem, a także nadproży drzwi wejściowych. Wykonano również, po raz pierwszy od ich powstania, renowację malowideł na suficie obejmującą naprawę i uzupełnienie tynków oraz konserwację estetyczną powierzchni malarskiej wraz ze złoceniami. Prace dopełniła odnowa oryginalnej stolarki okiennej auli.

W latach 2016–2017 prace dokumentacyjne i konserwatorskie w małej auli Polskiej Akademii Umiejętności dofinansowano łączną kwotą ponad 200 tys. zł z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa dzięki dotacji z budżetu państwa przekazanej przez Kancelarię Prezydenta RP.