NA RATUNEK ZABYTKOWI I DZIEDZICTWU NIEMATERIALNEMU

Po dwóch latach remontu wieża hejnałowa kościoła Mariackiego otwarta dla zwiedzających. Mimo prac remontowych Polskie Radio nie przerwało transmitowania najstarszej na świecie stałej audycji muzycznej – krakowskiego hejnału.

Stan wnętrza wieży hejnałowej kościoła Mariackiego w Krakowie – jednego z symboli Krakowa – od kilku lat budził głęboki niepokój. Remontu wymagała drewniana konstrukcja klatki schodowej. Trzeba było wymienić spróchniałe deski spoczników, niektóre stopnie i elementy konstrukcyjne. Usunięcia wymagał także stary impregnat przeciwpożarowy, który szkodził drewnu. Wymiany wymagała również przestarzała instalacja elektryczna i sanitarna. W 2013 roku w związku z zagrożeniem, jakie stan schodów stwarzał dla zwiedzających, zapadła decyzja o zamknięciu wieży dla ruchu turystycznego.

Niezależnie od zużycia wielu elementów schodów – stopni, podestów, balustrad – sen z oczu gospodarzy wieży spędzał sam kształt drewnianej klatki schodowej, wąskiej i przede wszystkim poprzecinanej belkami konstrukcyjnymi. Schody nie zapewniały bezpieczeństwa użytkownikom, utrudniona była także interwencja służb ratunkowych w przypadku konieczności zniesienia kogoś, kto nie mógłby zejść z wieży o własnych siłach. Po wielu dyskusjach i uzyskaniu pozytywnej opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków postanowiono wznieść niezależną od zabytkowych schodów drewnianych nową, ognioodporną konstrukcję schodową ze stali, poprowadzoną w tzw. „duszy” starych schodów. Stare schody pozostawiono jako zabytek dawnej myśli budowlanej. W trakcie prac obowiązywały rygorystyczne przepisy bezpieczeństwa, co wykluczyło spawanie na miejscu poszczególnych części nowej konstrukcji. Składa się ona w efekcie z kilkudziesięciu stalowych modułów (każdy po kilka stopni) łączonych śrubami. Wymieniono także instalację elektryczną i zaplecze socjalne w pomieszczeniach, w których w ramach 24-godzinnych zmian pracują hejnaliści.

Remont wnętrza wieży hejnałowej kościoła Mariackiego to przykład działania, w którym ochrona substancji zabytkowej splata się nierozłącznie z ochroną dziedzictwa niematerialnego – sięgającej późnego średniowiecza tradycji odgrywania hejnału. Pierwsza zapiska o wydatkach na utrzymanie trębacza przebywającego wraz ze strażnikami miejskimi na wieży zachowała się w rachunkach miejskich Krakowa z 1392 roku. 16 kwietnia 1927 roku Polskie Radio zaczęło na żywo transmitować hejnał na całą Polskę. Do wybuchu drugiej wojny światowej melodię tę transmitowano dwa razy dziennie – w południe i o godzinie 22, po wojnie zaś już tylko w południe. Czyni to transmisję hejnału najstarszą cykliczną audycją muzyczną w światowej radiofonii.

Dwuletni remont wnętrza wieży hejnałowej kosztował 1,4 mln zł. Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa przeznaczył na ten cel 840 tys. zł z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Resztę kosztów pokryła Parafia Mariacka oraz Gmina Kraków, której zgodnie z zapisem w księdze wieczystej kościoła Mariackiego przysługuje wieczyście prawo użytkowania wieży hejnałowej.

Aktualne informacje o godzinach otwarcia wieży dla zwiedzających można znaleźć na stronie internetowej parafii Mariackiej w Krakowie.