ZŁOTY FRYZ NA PAŁACU SZTUKI

Alegoryczne dzieła Jacka Malczewskiego zyskują nowe oblicze.

Wykonano już trzy czwarte prac konserwatorskich przy zamykającej plac Szczepański elewacji Pałacu Sztuki. Podobnie jak w przypadku odnowionej w zeszłym roku elewacji od strony ul. Szczepańskiej, tak i tu obiegający budynek fryz projektu Jacka Malczewskiego zyska złote tło, nawiązujące do estetyki wiedeńskiej secesji. Nie znamy powodu, dla którego ze złocenia tła zrezygnowano w toku wznoszenia Pałacu Sztuki w 1901 r. Być może zadecydowała o tym sytuacja finansowa inwestora – Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, które wznosiło swą siedzibę ze składek członkowskich i zaciągniętego specjalnie na ten cel kredytu.

We współczesnej konserwacji zabytków decyzje o „uzupełnieniu” dzieła sztuki po tak długim czasie od chwili jego powstania należą do wyjątków. Idea pokrycia tła fryzu złoceniem zyskała mimo to akceptację władz konserwatorskich i pozytywne oceny ekspertów SKOZK. Płatki złota kładzione są w technice pozwalającej uzyskać efekt mozaikowości tła, zbieżny z wizją zawartą w opublikowanych wraz z zakończeniem wznoszenia Pałacu szkicach Malczewskiego. Konserwatorzy dokładają starań, aby przedstawienia figuralne nie zatraciły na nowym tle właściwych dla rzeźby, łagodnych konturów. Popękane fragmenty fryzu są scalane przy pomocy iniekcji.

W ogłoszonym w 1898 r. konkursie na projekt Pałacu Sztuki wzięli udział czołowi architekci Krakowa, m.in. Karol Knaus i Jan Sas Zubrzycki, jednak wygrał projekt nadesłany przez Franciszka Mączyńskiego, nieznanego wówczas jeszcze szerzej młodego architekta zatrudnionego w biurze Tadeusza Stryjeńskiego. Budowlę wzniesiono w latach 1899-1901. Czerpiący wprost z najnowszych wówczas wzorów secesji wiedeńskiej, w tym dzieł Otto Wagnera, Pałac Sztuki odegrał wybitną rolę w rozwoju architektury na ziemiach polskich.
Opracowanie projektu obiegającego budynek fryzu powierzono pierwotnie Józefowi Mehofferowi. Po tym, jak jego pomysły artystyczne dwukrotnie nie zyskały akceptacji komitetu oceniającego, zadania tego podjął się Jacek Malczewski, proponując cykl alegorycznych przedstawień obrazujących los artysty.

SKOZK współfinansuje odnowę elewacji Pałacu Sztuki od zeszłego roku. W 2011 r. przeznaczy na konserwację fasady od strony pl. Szczepańskiego 460 tys. zł. Na zdjęciach poniżej prezentujemy odnowione fragmenty elewacji i fryzu oraz stan obecnie odnawianej części zabytku.