PARK EFEKTEM REWITALIZACJI ZABYTKOWEGO OTOCZENIA KOPCA KOŚCIUSZKI

10 października 2024. Po trzynastu latach prac zakończono rewitalizację zaniedbanego od lat 40. XX wieku terenu trzech bastionów fortu 2 „Kościuszko”. Pod Kopcem Kościuszki, w oparciu o wyeksponowane relikty zabytkowych murów fortecznych, urządzono park. Było to możliwe dzięki dofinansowaniom z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa oraz środkom unijnym. Inwestorem było Miasto Kraków.

Kopiec Kościuszki został usypany na szczycie Wzgórza Św. Bronisławy w latach 1820–1823. Jeszcze w XIX wieku Kopiec stał się celem licznych pielgrzymek Polaków ze wszystkich zaborów. Równocześnie, w połowie XIX stulecia, wokół kopca wzniesiono zabudowania fortu cytadelowego, stanowiącego jedno z najwyższej położonych ogniw powstającego systemu obronnego składającego się na Twierdzę Kraków, rozwijaną przez Austriaków aż do I wojny światowej. Fort „Kościuszko” składał się z pięciu bastionów oraz budynku koszar. Pod koniec II wojny światowej i w pierwszych latach powojennych wyburzono trzy bastiony po zachodniej stronie Kopca, a to co z nich pozostało przykryto ziemią, która szybko zarosła samosiewnymi drzewami.

W 2011 roku przystąpiono do odsłaniania reliktów bastionów I–III i łączących je murów (tzw. kurtyn). Od początku prace wspierał Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Kraków, przyznając na ten cel dofinansowania z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, które w pierwszej kolejności pozwoliły wykonać badania archeologiczne, a następnie odkopać i zabezpieczyć wydobywane z ziemi mury. Prace prowadzono na obszarze ponad 17 tys. metrów kwadratowych. Przyspieszenie rewaloryzacji otoczenia Kopca było możliwe dzięki pozyskanym w 2021 roku przez Miasto Kraków środkom unijnym w ramach regionalnego programu operacyjnego, zarządzanego przez Województwo Małopolskie.

W efekcie przeprowadzono zabezpieczenie i konserwację reliktów trzech bastionów, znajdujących się między nimi kaponier oraz hangaru artyleryjskiego wraz z uczytelnieniem obrysów poszczególnych elementów fortyfikacyjnych. Równocześnie wytyczono ścieżki parkowe, wykonano instalację oświetleniową i zamontowano elementy małej architektury.

Powstanie parku pod Kopcem Kościuszki kosztowało łącznie 35 mln zł. Prace konserwatorskie i zabezpieczające zostały dofinansowane przez Społeczny Komitet łącznie kwotą 4,5 mln zł. Z kolei 13,5 mln zł zostało uzyskane ze środków unijnych.

Wyjątkowe miejsce Kopca Kościuszki w polskiej historii doby zaborów, ale również jego dominująca rola w krajobrazie kulturowym Krakowa, doprowadziły w 2017 roku do wpisania przez Prezydenta RP kopca wraz z otoczeniem na listę Pomników Historii, będącej na gruncie prawa krajowego najwyższą formą ochrony zabytków nieruchomych.

—

fot. Paweł Krzan / Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie