BOHATER POLSKIEJ I AMERYKAŃSKIEJ WOLNOŚCI W AUSTRIACKIM FORCIE

10 czerwca 2020. Jego biografia starczyłaby na kilka osób: naoczny świadek wrzenia przed- i porewolucyjnej Francji, uczestnik wojny o niepodległość USA, przywódca pierwszego polskiego powstania narodowego, więzień i emigrant, a przy tym człowiek z krwi i kości. Jeszcze w tym roku w bastionie V fortu pod kopcem Kościuszki zostanie otwarte muzeum opowiadające o życiu Tadeusza Kościuszki. Projekt jest finansowany z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i ze środków europejskich.

We wnętrzach bastionu V fortu „Kościuszko” trwają jeszcze prace instalacyjne i drobniejsze zabiegi konserwatorskie. Główny wysiłek skupia się na dokończeniu nowoczesnych instalacji wystawowych. Scenariusz wystawy pokazuje Kościuszkę jako człowieka z krwi i kości, z jego dylematami i poglądami – czasami zadziwiająco nowoczesnymi. Wyeksponowanie idei wolności i równości ma przybliżyć postać Kościuszki zwiedzającym niezależnie od kraju ich pochodzenia. Oryginalnym artefaktom przeszłości, w tym np. przedmiotom należącym niegdyś do Jerzego Waszyngtona i samego Kościuszki, towarzyszą multimedialne i interaktywne prezentacje, przybliżające ich kontekst. Duża część ekspozycji poświęcona będzie – mniej obecnym w powszechnej świadomości – amerykańskim kartom z biografii Kościuszki. Dramatyczna, zakończona katastrofą morską podróż do Ameryki, udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych, bitwa pod Saratogą, zasługi w fortyfikowaniu West Point oraz jakże aktualny w świetle ostatnich wydarzeń w USA stosunek Kościuszki do kwestii niewolnictwa znajdą należne miejsce w narracji wystawowej.

Nad dziedzińcem bastionu powstał szklany dach. Muzeum Kościuszkowskie zyskało dzięki niemu dodatkowe miejsce spotkań, imprez i czasowych wystaw. Szklana przesłona dziedzińca składa się z kilkudziesięciu trójkątnych tafli z wbudowanym elektrycznym systemem ogrzewania. Konstrukcja nie zniekształca sylwety fortu, a zastosowane rozwiązania gwarantują – na wypadek gdyby przyszłe pokolenia chciały powrócić do pierwotnej formy bastionu – odwracalność ingerencji w substancję zabytku. W podziemiach fortu działa już pompa ciepła, zapewniająca przyjazną dla środowiska wentylację i ogrzewanie pomieszczeń.

Generalny remont konserwatorsko-budowlany wzniesionego w latach 1850–1856 bastionu V poaustriackiego fortu „Kościuszko” jest projektem kluczowym Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa na lata 2017–2020. Inwestorem projektu jest Komitet Kopca Kościuszki, który pozyskał również dofinansowanie ze środków europejskich.
W 2017 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wpisał Kopiec Kościuszki wraz z fortem „Kościuszko” i jego otoczeniem na prestiżową listę Pomników Historii.