„KOSSAKÓWKA” – ZABYTKOWA ŁUPINA NA OCEANIE NOWOCZESNEGO MIASTA

28 kwietnia 2020. Co dalej z „Kossakówką”? Przez ostatnie lata ten temat wywoływał burzliwe dyskusje. W opustoszałej siedzibie najsłynniejszej artystycznej rodziny Krakowa oczami wyobraźni widziano restaurację, kawiarnię, księgarnię, a nawet żłobek. Od początku tego roku wiadomo już więcej: willę z rąk prywatnych inwestorów wykupiło miejskie Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK. Mają rozpocząć się prace studialne i projektowe nad przystosowaniem „Kossakówki” do potrzeb muzealnych. Potem zapewne kilka lat potrwa remont. Skoro zaczyna się nowy rozdział w historii zabytku, czas podsumować to, co udało się zrobić dotychczas.

Że z „Kossakówką” w ostatnich latach było bardzo źle, mógł dostrzec każdy, kto przechodził obok. Nie wszyscy jednak byli świadomi skali problemu. Dzięki wspófinansowanej w 2013 roku przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa ekspertyzie konstrukcyjnej dowiedzieliśmy się o katastrofalnym stanie ścian i dachu, grożącym zawaleniem się całości budynku. Kolejne lata poświęcone były zatem wzmacnianiu konstrukcji, podbijaniu fundamentów, wymianie stropów poddasza i remontowi dachu. Te ratunkowe działania finansowane były ze środków ówczesnych właścicieli „Kossakówki”, z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i z budżetu Gminy Kraków. Ostatnie dwa lata to remont rozlatującej się drewnianej werandy i przygotowania do przyłączenia budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej. Efektów tych działań nie widać z zewnątrz, ocaliły one jednak willę Kossaków przed katastrofą.

Wybudowana około połowy XIX-wieku, sąsiadująca wówczas z toczącą leniwie swe wody w miejscu dzisiejszej ulicy Retoryka rzeką Rudawą, willa była od 1869 roku siedzibą czterech pokoleń rodziny Kossaków, w tym malarzy: Juliusza, Wojciecha i Jerzego Kossaków, poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i pisarki Magdaleny Samozwaniec. „Kossakówka” była ważnym miejscem życia kulturalnego Krakowa, miejscem odwiedzanym przez tuzów polskiej sztuki i literatury, m.in. Adama Asnyka, Juliana Fałata, Henryka Sienkiewicza, Józefa Korzeniowskiego (Josepha Conrada), Tadeusza „Boya” Żeleńskiego, Ignacego Paderewskiego. Dziś pozostaje jednym z ostatnich świadectw willowo-dworkowej zabudowy przedmieść Krakowa doby autonomii galicyjskiej. Dokonane w przeszłości podziały własnościowe dawnej działki Kossaków, a także rozrastająca się wokół aż do ostatnich lat nowoczesna zabudowa zatarły nieodwracalnie pierwotne walory krajobrazowe tego miejsca.