30. ROCZNICA NOWEGO OTWARCIA

28 lutego 2020. Równo 30 lat temu w sali „Hołdu Pruskiego” w krakowskich Sukiennicach rozpoczął się nowy rozdział w działalności Społecznego Komitetu. W odnowionym składzie Komitet określił swoje cele, drogi ich realizacji oraz rolę zgromadzonego w Krakowie dziedzictwa narodowego w demokratycznej Polsce.

Przełom ustrojowy w Polsce lat 1989–1991 pociągnął za sobą zmianę jakościową w utworzonym w 1978 roku Społecznym Komitecie Odnowy Zabytków Krakowa. Nastąpiły gruntowne zmiany personalne. W liczącym 123 osoby nowym składzie Komitetu znalazło się tylko 24 członków zasiadających w nim przed 1990 rokiem. Nowi członkowie Komitetu w większości wywodzili się ze środowisk fachowych związanych bezpośrednio z odnową zabytków: konserwatorów, architektów, archeologów, historyków i historyków sztuki. Część z nich brała aktywny udział w opozycji demokratycznej, w ruchach ekologicznych i tzw. opozycji konserwatorskiej, która kontestowała błędy i zaniechania w polityce ochrony dziedzictwa kulturowego doby schyłkowego PRL-u. Na czele Komitetu stanął Stanisław Lem.

Sformułowano nową wizję konserwatorską Krakowa. Jej zarys zaprezentował podczas pierwszego posiedzenia odnowionego Komitetu historyk sztuki Bogusław Krasnowolski, zastępca przewodniczącego Komitetu. Akcentował on rolę historycznych struktur i układów przestrzennych – namacalnych śladów dawnych miast i wsi tworzących współczesny Kraków, podkreślonych dodatkowo przez wyjątkową wartość zachowania autentyzmu materialnej substancji miasta jako unikatowego dokumentu historii. Tezy te zostały rozwinięte w przyjętym w październiku 1990 roku dokumencie programowym SKOZK, który do dziś zachowuje swą aktualność. Wychodząc z założenia, że Kraków jest miastem rangi europejskiej, jedną z kulturalnych stolic Europy Środkowej, przypomniano, że jako miejsce światowego dziedzictwa dawna stolica Polski jest nośnikiem wartości symbolicznych, stanowiących fundament tożsamości narodu polskiego. W rozwinięciu cele Komitetu zdefiniowano zatem jako nieprzerwane działanie na rzecz powstrzymania procesu destrukcji – zachowania autentycznej substancji zabytkowej, a następnie przywrócenia zabytków dawnej stolicy Polski do pełnej świetności.