PRZYNIEŚLI CHWAŁĘ KRÓLESTWU POLSKIEMU. DZIŚ PORA ODNOWIĆ ICH NAGROBKI

18 sierpnia 2020. Władysław Łokietek, Władysław Jagiełło i Władysław Warneńczyk – ich nagrobki z katedry na Wawelu zostaną odnowione w 2020 roku. Szczególną symbolikę zyskuje konserwacja sarkofagu króla Władysława Łokietka, który równo 700 lat temu przywrócił Polsce na wiele pokoleń status królestwa i zapoczątkował tradycję koronacji w Krakowie. Współfinansowane przez Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa prace konserwatorskie potrwają do jesieni.

Każdy z trzech nagrobków powstał w innej epoce dziejów sztuki, różnią się także skalą późniejszych przekształceń i uzupełnień. Sarkofag nad grobem króla Władysława Łokietka (zm. 1333) jest najstarszy. Tumbę nagrobną wykuto najprawdopodobniej w latach 40. XIV wieku na zamówienie jego syna i następcy, Kazimierza Wielkiego. Kamienny baldachim stanął nad nim dopiero na początku XX wieku. Do dziś nierozstrzygnięte pozostaje pytanie o podobieństwo rzeźbionej twarzy króla do jej pierwowzoru. Z zapisek historycznych wnioskować można, że już w XVII wieku podobizna w wyniku destrukcji kamienia była nieczytelna, a jej dzisiejsza forma jest efektem późniejszego przekucia rzeźby.

Tumba nagrobna króla Władysława Jagiełły powstała z kolei w latach 20. XV wieku, jeszcze za życia władcy, choć są przesłanki pozwalające założyć, że nie zdecydowano się umieścić jej w nawie katedry przed śmiercią króla. Baldachim pojawił się w renesansie. Mimo że nagrobek pierwszego Jagiellona na polskim tronie jest dziełem wybitnym w skali europejskiej, jego twórca pozostaje wciąż nieznany. Cechy stylowe, a także parametry fizykochemiczne kamienia każą szukać miejsca jego powstania w północnych Włoszech. Starannie dobrane motywy heraldyczne na bokach nagrobka uświadamiać miały współczesnym i potomnym, że dynastia Jagiellonów jest gwarantem trwałego związku Polski z Litwą, polskich rządów na Rusi Czerwonej i odzyskiwania ziem utraconych w epoce piastowskiej.

Najmłodszy z poddawanych konserwacji nagrobków upamiętnia króla Polski i Węgier Władysława III, zwanego przez potomnych Warneńczykiem. Jest grobem jedynie symbolicznym (po śmierci w bitwie pod Warną 10 listopada 1444 roku ciała władcy nigdy nie odnaleziono). Sarkofag powstał na początku XX wieku w rzymskiej pracowni Antoniego Madeyskiego, polskiego rzeźbiarza i medaliera tworzącego we Włoszech. Wykonany w brązie i marmurze pomnik został w 1906 roku przetransportowany do Krakowa i ustawiony w katedrze. Jest wyróżniającym się w skali epoki dziełem rzeźby historyzującej.

Na przełomie lipca i sierpnia ruszyły prace przy nagrobkach Łokietka i Warneńczyka. Część powierzchni nagrobków została już wstępnie odczyszczona, trwają równocześnie badania, które pozwolą szczegółowo określić zakresy wtórnych uzupełnień i przekształceń zabytków. We wrześniu rozpocznie się konserwacja nagrobka Władysława Jagiełły.

Odnowa nagrobków królewskich to kolejny etap rozpisanego na wiele lat procesu odnowy wnętrz katedry na Wawelu. Prace współfinansuje Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.